Uluslararası Futbol Federasyonları’na bağlı altı konfederasyon arasındaki en büyük ve sportif anlamda ekonomisi en güçlü konfederasyon olan UEFA ya da açılımıyla Union of European Football Associations, Avrupa Futbol Federasyonları Birliği anlamına gelmektedir. Merkezi İsviçre/Nyon’da bulunan UEFA, kendisine bağlı ülke federasyonlarından oluşan yarı federal bir spor kurumudur.
UEFA’nın futbol kulüplerinin uyması için oluşturduğu yönetmeliğe; Finansal Fair Play adı verilir. Bu yönetmeliğin oluşturulma amacı, profesyonel futbol kulüplerinin hızlıca başarı sağlamak için yaptıkları orantısız harcamaları engellemektir. Finansal Fair Play, hızla büyüyen spor hukukunun da önemli bir kısmını oluşturur.
Bilindiği üzere, kulüp yönetimleri başarılı olmak için çeşitli harcamalar yapmaktadır. Bu harcamalar, özellikle futbol dünyası endüstrileştikten sonra önü alınamaz dereceye ulaşmış, kulüpler bir noktadan sonra gelirlerinden daha fazla harcama yapar hale gelmiştir. Bu harcamalarla birlikte hedeflenen başarılar da gelmeyince futbol kulüpleri varlıklarını tehdit edecek boyutta mali krizlere girmiştir.
Bu mali krizlerin yayılmasıyla birlikte UEFA, futbol kulüplerinin yaptığı orantısız harcamaların önüne geçmek için kulüplere, ‘’Finansal Fair Play’’ adı verilen bir kısıtlama getirmiştir. UEFA’nın 2014/2015 sezonunda bir yönetmelikle yürürlüğe koyduğu bu kısıtlama sonucunda, kulüpler sadece UEFA’nın belirlediği kriterlere göre harcama yapmaya başlamıştır.
Peki Finansal Fair Play Kuralları Nelerdir?
Her kısıtlamada olduğu gibi Finansal Fair Play kısıtlamasında da çeşitli kurallar bulunmaktadır. Bu kuralların bazıları şunlardır:
Finansal Fair Play kurallarına göre, kulüp başkanları ve yöneticileri kulüp için kendi ceplerinden harcama yapamaz. Böyle harcamalar yapılsa bile yapılan bu harcamalar kulüplerin geliri sayılamaz.
Kulüpler gelirlerinden fazla borçlanamaz. Aksi takdirde bu şekilde borçlanan kulüplere UEFA tarafından transfer yasağı koyulur.
Futbolculara yapılacak ücret, maaş ve prim ödemeleri futbol kulüpleri gelirlerinin yüzde yetmişini geçemez.
Kulüpler hiçbir zaman denk bütçede eksiye düşemez, gelir ve giderler başa baş şekilde olmalıdır.
Tüm bu kriterlere kısa sürede uyulmasının ve başa baş noktasının denk bütçe ilkesiyle beraber uygulanmasının kulüpler için zor bir geçiş olduğunu bilen UEFA, Finansal Fair Play’e aşamalı bir geçiş imkanı sağlamıştır. Öyle ki ilk yıllarda çeşitli sapmalar göz ardı edilmiş ve ilk dört yılda kulüplerin bütçede 30 milyon Euro’ya kadar eksiye düşmesine izin verilmiştir.
Kulüplerin Finansal Fair Play Kurallarına Uymaması Durumunda Ne Olur?
UEFA; kulüplerin koyulan kurallara uymaması
durumunda, kulüpleri çeşitli yaptırımlara tabi tutmuştur. En ağır yaptırım, UEFA’nın düzenlediği turnuvalara katılma yasağıdır. Diğer yaptırımlar ise para cezası, transfer yasağı gibi cezalardır.
Finansal Fair Play Uygulamasının Türk Futboluna Etkileri Nelerdir?
UEFA'nın transfer harcamaları ve futbolcu ödemeleri yüzünden Beşiktaş'ı Avrupa Kupaları'ndan men etmesi ve Türk kulüplerinin UEFA tarafından yeni finans kurallarına uyum sağlamak için transfer harcamalarını kısmasıyla beraber, Türk kulüpleri geç de olsa bu kurallara uymaya başlamıştır. Ancak günümüzde, bunca yaptırıma rağmen Türkiye’de çok az sayıda kulüp UEFA Finansal Fair Play kriterlerine uygun durumdadır.
COVİD-19 Pandemisinden Sonra Finansal Fair Play Üzerinde Yapılan Değişiklikler
COVİD-19 sonucu futbol kulüpleri çok ağır bir yara almış, pandemiyle beraber kulüplerin geliri neredeyse yarı yarıya azalmıştır. Özellikle seyirci yasaklarından sonra kulüpler mali anlamda çok büyük darbe almıştır.
Ortaya çıkan bu mali zorluklardan dolayı UEFA, kulüplerin mali yükümlülüğünü hafifletmek için Finansal Fair Play uygulamasını esnetmiştir. 2019/2020 sezonu özelinde Finansal Fair Play kısıtlaması -sadece bir sezonluk olmak üzere- kaldırılmıştır.
Yeni Düzenlemeyle Birlikte Finansal Fair Play
7 Nisan 2022 tarihinde UEFA genel kurulunda yapılan oylama sonucu Finansal Fair Play uygulamasında değişikliğe gidilmiştir. Yeni düzenlemeye göre kulüplerin 3 yıllık finansal sapma baremi 30 milyon Euro'dan 60 milyon Euro'ya çıkarılmış, ayrıca yeni düzenlemeye göre kulüplerin, maaş, transfer ve menajer ücretleri toplamındaki harcamaları gelirlerinin % 70'i ile sınırlandırılmıştır.
Bu yapılan yeni düzenleme, Haziran 2022’de yürürlüğe girecektir.
Değerlendirme
Kanaatimce UEFA’nın kulüpleri denetlemek amacıyla oluşturduğu Finansal Fair Play uygulaması son derece yerinde bir uygulamadır. Ancak son yıllarda UEFA’nın yaptığı denetimlerde sıklıkla eşitsizliklere rastlanmaktadır. Bu yüzden uygulamanın amacına ulaşıp gerekli hukuksal düzenlemeleri yerine getirebilmesi için UEFA, kulüpleri denetlerken mümkün olduğunca adil ve eşit davranmalıdır. UEFA’nın kulüpler arası mutlak eşitliği sağlamasıyla beraber Finansal Fair Play uygulamasının daha sonuç veren bir uygulamaya dönüşeceği şüphesizdir.
Yazar: Alp Eray SÖKMEN
Kaynakça
‘’Financial Fair Play Regulations’’ 2022 Wikipedia
UYAR, E. 2018 ‘’Finansal Fair Play Nedir’’, Ahi Hukuk Bürosu Web Sitesi
EKİNCİ, S. 2013 ‘Finansal Fair Play Türkiye Uygulamaları’’, Ulusal Tez Merkezi
2022, ‘’UEFA’dan FFP Düzenlemesi’’, TRT Spor Web Sitesi