Kayra Özdemir
- 8 Mar 2022
- 6 dakikada okunur

PEDOFİLİ VE ÇOCUK İSTİSMARINI MEŞRULAŞTIRMA ÇABASI: ÇOCUK EVLİLİKLERİ

Çocuk evlilikleri, özellikle ve çoğunlukla kız çocukların bu konuda zorlamaya maruz kaldığı, dünyanın her yerinde karşılaşılan önemli ve ciddi sorunlardan biridir. UNICEF’in yaptığı tanıma göre çocuk evliliği, 18 yaşın altındaki bir çocuğun başka bir çocukla ya da herhangi bir yetişkinle yaptığı resmi veya resmi olmayan evliliklere denir.

Peki Çocuk Kavramı Ne Anlama Gelir, Kimlere Çocuk Deriz?

Genel ve halk arasındaki anlamıyla çocuk: “Anne karnında ya da bebeklik çağı ile erginlik çağı arasındaki gelişme döneminde bulunan insan.” olarak tanımlanır. Hukuken ise “ergin olmayan”, “küçük” yani Türk Ceza Kanunundaki tanımıyla “18 yaşını doldurmamış kişi” çocuk sayılır. Bu durumda 18 yaşını doldurmamış herkes, hukuken erginlik kazanmış olsa bile çocuk sayılacaktır.

Ergin, Yetişkin Ne Demektir?

Yukarıda yapılan çıkarımlardan da anlaşılacağı üzere, yetişkin kişi 18 yaşını doldurmuş kişidir. Erginlik ise yine 18 yaşına girmekle tanımlanabilir. Ancak hukuken erginlik, fiil ehliyeti konusuyla ilişkilendirildiği için kişi 18 yaşına girmekle kendiliğinden ergin olsa dahi 15 yaşını dolduran küçükler de belirli şartların oluşması durumunda kendi isteği veya yasal temsilcisinin izniyle mahkeme kararıyla ergin kılınabilir.

Fiil Ehliyeti

Fiil ehliyeti, hukuki işlemleri yapabilme ehliyetidir. Fiil ehliyetine sahip olan kişi haklara sahip olup borç altına girebilir. Bu ehliyete sahip olabilmek için kişinin ergin ve ayırt etme gücüne sahip olması gerekir.

Ayırt etme gücü veya diğer adıyla temyiz kudreti ise medeni kanun madde 13’te tanımlanmıştır: “Yaşının küçüklüğü yüzünden veya akıl hastalığı, akıl zayıflığı, sarhoşluk ya da bunlara benzer sebeplerden biriyle akla uygun biçimde davranma yeteneğinden yoksun olmayan herkes, bu Kanuna göre ayırt etme gücüne sahiptir.” Dolayısıyla ilgili maddeye göre, ayırt etme gücü iyiyle kötüyü, olumluyla olumsuzu birbirinden ayırabilme yeteneğidir.

Bütün bu bilgiler ışığında, çocukların ayırt etme gücüne sahip olmamaları dolayısıyla belirli konularda ortaya çıkabilecek sonuçları öngöremeyecekleri söylenebilir. Yine de ayırt etme gücü çok geniş bir kavram olduğundan bu durum somut olaya göre değişiklik gösterecektir.

Hukuken Evlilik Nedir, Kimler Arasında Gerçekleşebilir?

Evlilik, kişilerin evlenme, hayatlarını birleştirme iradelerini sözlü olarak ifade ettikleri anda geçerlilik kazanan ve daha sonra imza ile resmileştirilen hukuki bir sözleşmedir. Türk Hukukuna göre, kural olarak evlenme, 17 yaşını doldurmuş, gerekli koşullara sahip kişiler arasında gerçekleşebilir.

Bazı olağanüstü durumlarda, mahkeme kararıyla ve yasal temsilci izniyle 16 yaşını doldurmuş bir kişinin evlenmesine izin verilebilmektedir.

Evlenme yaşı her ülkede aynı değildir, örneğin ülkemizde 18 olarak belirlenen bu yaş Çin’de erkekler için 22, kadınlar için 20, Suudi Arabistan’da ise limitsizdir.

Konudan Sapmışız Gibi Görünen Bütün Bu Bilgileri Neden Verdik?

Bütün bu bilgiler ışığında evliliğin hukuki geçerliliği olan bir sözleşme olduğundan, kişilerin de bu gibi hukuki işlemlere ehil olmak için fiil ehliyetine sahip olmaları gerekliliğinden bahsettik. Bu durumda çocuklar, ergin olmadıkları ve belli somut olaylarda ayırt etme gücüne sahip olmadıkları için evlenme ve devamında gerçekleşecek başka eylemlerin sonuçlarını kavrayamazlar.

Dolayısıyla, oyun oynamaları, okula gitmeleri, yaşıtlarıyla geçirmeleri gereken çağda evlilik gibi bilmedikleri ve muhtemelen onlar için korkutucu olacak bir zorlamaya sokulmaları, çocuklar için büyük travma yarattığı gibi aynı zamanda da suçtur.

Çocuk evliliklerinde gerçekleşen cinsel ilişkiler; cinsel saldırı, cinsel istismar ve reşit olmayanla cinsel ilişki suçlarını da beraberinde getirir. Türk Ceza Kanununun 102, 103 ve 104. Maddeleri bu suçları düzenler.

Cinsel İstismar Suçu: Kural olarak 15 yaşını tamamlamamış çocuklara karşı bedensel temasta bulunmak suretiyle cinsel amaçla işlenen fiilleri cezalandırmaktadır (TCK md.103). 15-18 yaş grubunda olan çocuklara karşı hile, cebir, tehdit veya iradeyi etkileyen bir nedenle çocuğun bedeni üzerinde icra edilen fiiller de cinsel istismar suçu olarak nitelenir.

Cinsel Saldırı Suçu: Kural olarak yaşı büyük kimselere veya 15-18 yaş grubu mağdurlara yönelik (hile, cebir, tehdit veya iradeyi etkileyen başkaca bir neden olmaksızın) bedensel temasta bulunmak suretiyle cinsel amaçla işlenen fiilleri cezalandırmaktadır (TCK 102)

Reşit Olmayanla Cinsel İlişki Suçu: 15-18 yaş grubunda yer alan çocuklarla, çocuğun kendi rızasıyla cinsel ilişkiye girilmesi halinde reşit olmayanla cinsel ilişki suçu oluşur (TCK 104).

(Ayrıntılı Bilgi için Bkz. Av. Baran DOĞAN)

21. Yüzyılda Neden Hala Çocuk Evlilikleri Var?

Aslında teknolojinin bu kadar geliştiği ve bilgiye ulaşmanın fazlasıyla kolay olduğu bu çağda, çocuk evlilikleri gibi cahilce ve ilkel bir durumun gerçekleşmemesini bekliyoruz. Ancak unuttuğumuz şey dünyanın her yerinde bilgiye ulaşmanın sandığımız gibi basit olmadığı.

Ne yazık ki Türkiye’de ve dünyada eğitimde fırsat eşitliği özellikle kız çocukları için en az çocuk evlilikleri kadar önemli bir sorun. Çünkü okumaya devam etmesine izin verilmeyen çocuklar, genellikle evlendiriliyorlar.

UNICEF’e göre çocuk evliliklerinin hala var olmasındaki en önemli etken, yerleşmiş cinsel eşitsizlik. Ülkemizde de özellikle Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde sıklıkla görülen çocuk evlilikleri, ataerkillik ve eğitimsizlikle ilerlemiş bir toplumun kadına sadece alınıp satılacak bir “malmış” gibi bakması ve kadını, deyim yerindeyse erkekler kadar “insan olmaya değer” görmemesi nedeniyle ortaya çıkmış bir sorundur.

Çocuk evliliklerinden “çocuk gelin” adı altında çoğunlukla kız çocukları üzerinden bahsedilse de dünyanın birçok yerinde erkek çocuklar da evlendirilmektedir. Ancak küresel olarak erkek çocukların evlendirilme istatistiği kız çocukların yalnızca altıda biri olarak hesaplanmıştır. Ayrıca kız çocuklar genellikle yetişkinlerle evlendirilmeye zorlanırken erkek çocuklar daha çok yaşıtlarıyla evlendirilmektedir.

Çocuk Evliliğine Maruz Bırakılan Çocuklar

Bahsettiğimiz üzere çocuk evliliğine en çok kız çocukları zorlanmaktadır. Çoğunlukla da yetişkinlerle evlenmeye zorlanan bu çocuklar; ev içi şiddet, tecavüz, eğitimden yoksun bırakılma, çocuk annelik, yaşadıkları travmadan kaynaklı mental sorunlar gibi birçok olumsuzlukla karşılaşmaktadırlar.

Ek olarak, çocuk gelinler genellikle kendileri ve bebekleri için riskli olabilecek ergenlik döneminde hamile kalmaları durumunda birçok önemli sağlık sorunu yaşayabilmektedir.

Çocuk Evlilikleri Konusunda Uluslararası Sözleşmelerde Bulunan Bazı Düzenlemeler

1. Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme (Madde 19 ve 34)

Bu sözleşmeye taraf olan devletler, çocuğun anne-babasının ya da onların yalnızca birinin, yasal vasi veya vasilerinin ya da bakımını üstlenen herhangi bir kişinin yanındayken bedensel veya zihinsel saldırıya, şiddet veya suiistimale, ihmal ya da ihmalkar muameleye, ırza geçme dahil her türlü istismar ve kötü muameleye karşı korunması için yasal, idari, toplumsal, eğitsel bütün önlemleri alırlar. (Çocuk evlilikleriyle cinsel istismar ve pedofili meşrulaştırılmaya çalışılmaktadır)

Bu tür koruyucu önlemler; burada tanımlanmış olan çocuklara kötü muamele olaylarının önlenmesi, belirlenmesi, bildirilmesi, yetkili makama havale edilmesi, soruşturulması, tedavisi ve izlenmesi için gerekli başkaca yöntemleri ve uygun olduğu takdirde adliyenin işe el koyması olduğu kadar durumun gereklerine göre çocuğa ve onun bakımına üstlenen kişilere gereken desteği sağlamak amacıyla sosyal programların düzenlenmesi için etkin usulleri de içermelidir. (Madde 19)

2. İstanbul Sözleşmesi ya da Avrupa Konseyi Kadına Karşı Şiddet ve Ev İçi Şiddetin Önlenmesine Dair Sözleşme (Madde 32 ve 37)

Zorla evlendirmenin hukuki sonuçları

Taraf devletler, zorla evliliklerin mağdura aşırı maddi veya idari yük getirmeyecek şekilde yok sayılabilmesi, feshedilmesi ya da sonlandırılabilmesi için gereken yasal veya diğer tedbirleri alır. (Madde 32)

Zorla evlilik

Taraf devletler, bir yetişkini veya çocuğu evliliğe zorlayan kasıtlı davranışların suç sayılmasını sağlamak üzere gereken yasal veya diğer tedbirleri alır.

Taraf devletler, bir yetişkini veya çocuğu evliliğe zorlamak amacıyla yaşadığı yerin dışında başka bir ülke ya da taraf ülkeye gitmeyi aldatıcı kasıtlı davranışların suç sayılmasını sağlamak üzere gereken yasal veya diğer tedbirleri alır. (Madde 37)

Çocuk Evliliklerini Önlemek İçin Ne Yapılmalı?

Bu durumun önlenmesi için öncelikle her vatandaş ulusal ve uluslararası alandaki hukuki düzenlemelere hakim olmalıdır. Daha sonra ise her ülkenin ilgili birimi veya sivil toplum kuruluşları tarafından bu konuda bilgisiz toplumlara verilebilecek eğitimler düzenlenmeli, hem çocuk evliliklerinin zararı, sağlıklı bir yaklaşım olmayışı hem de toplumsal cinsiyet eşitliği adına bilgiler verilmelidir.

Sonuç

Ne yazık ki bu üzücü durumun henüz sonu gelmediği için yazıyı da herhangi bir sonuca bağlamamız mümkün değil. Umarız bütün dünya için bunun bir sonu olur ve çocuklara eğitimde fırsat eşitliğiyle birlikte çocukluklarını yaşama şansı verilir. Aşağıda çocuk gelinlerin ve çocuk evliliklerinin 2021’de en yüksek olduğu ülkelerin listesini görebilirsiniz.